Case

Bewoners krimpgebieden zelf aan zet met Serious Game Voorzieningen-Wijs

Frits Wijbenga
Ilse van der Hoek
Anne Been
Wie in een krimpgebied woont zal het herkennen. Door de vergrijzing en lage bevolkingsgroei is er niet langer plaats voor twee voetbalverenigingen in het dorp of die fijne basisschool. Het sluiten van deze voorzieningen brengt vaak veel emotie met zich mee. Vooral als bewoners het gevoel hebben niet in de besluitvorming te worden betrokken. Met de serious game Voorzieningen-Wijs van de RUG en Partoer zetten betrokken bewoners zelf de scenario’s voor de toekomst op een rij en wordt een duurzame keuze gemaakt.

Het was 2019 toen Suzan Christiaanse, Promovendus Faculteit Ruimtelijke Wetenschappen, een aanvullende grant kreeg om de demografische ontwikkelingen en voorzieningen van de gemeente Waadhoeke (Noordwest Friesland) in kaart te brengen. Uit haar onderzoek werd pijnlijk duidelijk wat de gemeente al voorvoelde: de komende jaren zouden er diverse voorzieningen moeten verdwijnen omdat deze niet langer rendabel zouden zijn. De gemeente voorzag dat dit veel emotie bij haar bewoners teweeg zou brengen en had de wens dit proces zo goed mogelijk te begeleiden.

Van emotie naar feiten

Als voorbeeld noemt IJdema het dilemma van de sporthal in Tzummarum (gemeente Waadhoeke). De sporthal was al enige tijd eigendom van de woningbouwcorporatie, maar deze had de wens de sporthal te verkopen of af te breken. Een groep bewoners was vastbesloten de sporthal over te nemen. Toen zijn de betrokken partijen: de gemeente, de woningcorporatie en de bewoners om tafel gaan zitten en hebben zij samen Voorzieningen-Wijs gespeeld. Er waren twee scenario’s voor de toekomst geformuleerd; in het eerste scenario zou de sporthal worden overgenomen en geëxploiteerd door een groep bewoners van het dorp, in het tweede scenario zou de sporthal worden afgebroken. De groep bewoners ging vastbesloten de sporthal te behouden het spel in, maar na het spelen van beide scenario’s kwamen zij zelf tot de conclusie dat het overnemen van de sporthal te hoge exploitatiekosten met zich mee zou brengen en dit niet langer een optie was. Bovendien maakte het spel duidelijk waar echt behoefte aan was: een ontmoetingsplek voor het hele dorp. Dit hoefde niet persé de sporthal te zijn.

Scenario’s voor een duurzame toekomst

Hier kwam Partoer (onderzoeks- en adviesbureau op het gebied van leefbaarheid, sociaal domein en demografische ontwikkeling) in beeld. Samen met Suzan Christiaanse pakten zij het onderzoek op en ontwikkelden in opdracht van de gemeenten Harlingen, Waadhoeke en Leeuwarden een instrument om in gesprek te gaan met haar burgers. Sjoerd IJdema, Consultant bij Partoer en betrokken bij Voorzieningen-Wijs: “Suzan haar onderzoek schetste een beeld wat we vaker zien. Door vergrijzing en het feit dat er geen jonge gezinnen meer in een dorp komen wonen, verandert de vraag naar voorzieningen en wordt het steeds lastiger deze voorzieningen rendabel te exploiteren. Dit is voor sommige bewoners uiteraard heel emotioneel, zeker als ze zijn opgegroeid in het dorp waar het om gaat, de precieze overwegingen niet kennen en het sluiten van de voorziening dus ook niet echt begrijpen. Daarom hebben we Voorzieningen-Wijs ontwikkeld. Een serious game waarin we vooraf een aantal toekomstscenario’s voor de voorziening op een rij zetten en op basis van feiten (demografische ontwikkelingen, exploitatiekosten e.d.) de bewoners al spelenderwijs een duurzame keuze voor de toekomst laten maken.”

Blik op de toekomst

Sjoerd IJdema: “In dit geval was dit echt de beste oplossing voor het dorp en haar bewoners. Het sterke is dat de sluiting van de sporthal nu niet langer een negatieve lading heeft omdat de bewoners nu zelf inzien dat het openhouden van de sporthal niet verstandig zou zijn. Op het moment dat je tot deze conclusie komt, ontstaat er ook ruimte om te kijken naar de mogelijkheden die er wél zijn.” Voor Tzummarum betekende dit dat de sporthal daadwerkelijk werd afgebroken en dat er nu wordt gekeken naar een passende vervanging waar dorpsbewoners elkaar kunnen ontmoeten.

Maatschappelijke impact van wetenschappelijk onderzoek

Business Generator Groningen heeft de RUG en Partoer gefaciliteerd in het verkrijgen van het intellectueel eigendom van de serious game. Het spel wordt inmiddels op licentiebasis ingezet bij verschillende dorpen in Fryslân en is een mooi voorbeeld van hoe wetenschappelijk onderzoek maatschappelijke impact kan creëren.

Ook maatschappelijke impact maken met jouw onderzoek?

Neem dan contact op met Anne Been, Business Developer Digitale Innovatie bij Business Generator Groningen, via a.been@rug.nl

“Met Voorzieningen-Wijs zetten we de toekomstscenario’s voor een voorziening op een rij en maken bewoners spelenderwijs zélf een duurzame keuze voor de toekomst.”

Sjoerd IJdema
Ontdek meer

Jouw onderzoek naar de markt?

Doe de quickscan door je gegevens hieronder in te vullen.