Het Groningse Albatrozz, dat technologie ontwikkelt voor windmolens, is genomineerd voor de Rabobank Duurzame Innovatieprijs. Tijd voor een gesprek met founders Eize Stamhuis en Elzo de Lange.
Eize: “Ik laat me mijn leven lang al inspireren door de natuur. Zo ook door grote vogels als de albatros. De albatros heeft vleugels van twee à drie meter lang. Bedoeld om te zweven. Bij het landen maken de vleugels een roterende beweging. Dit doen ze om op lage windsnelheid met veel massa te kunnen blíjven zweven en veilig te kunnen landen. Het riep bij mij de vraag op wat er zou gebeuren als je dat roterende principe zou toepassen op de wieken van een windmolen. Daarop hebben we een test gedaan in een windtunnel. Hieruit bleek dat het rendement van de windmolen steeg met gemiddeld 25 tot 30%. Een hele wiek laten roteren, kost echter zoveel energie, dat de mogelijke energiewinst teniet zou worden gedaan. Dit bracht me op het idee niet de gehele wiek, maar een deel daarvan te laten roteren. Ook dit principe hebben we in een windtunnel getest en de resultaten bleken nog beter dan verwacht!
Ik voelde meteen: deze vinding is goud waard en moeten we beschermen! Ik heb toen contact opgenomen met Business Generator Groningen. Via hen kwam ik in contact met Ton Linssen, Octrooi-informatiespecialist bij de RUG. Hij heeft gecheckt of de vinding daadwerkelijk nieuw was en of er behoefte aan zou kunnen zijn. De vinding bleek aan beide voorwaarden te voldoen en toen is er een octrooiaanvraag ingediend. Business Generator Groningen ging vervolgens op zoek naar marktpartijen en zo kwam Elzo in beeld.”
Elzo: “Ik ben eigenaar van een consultancy bedrijf dat helpt bij valorisatie- en innovatievraagstukken van zowel kennisintensieve start-ups als het grootbedrijf. Business Generator Groningen nam in die tijd contact met me op. Ze gaven aan een interessant octrooi in portefeuille te hebben, maar door het specifieke karakter van de vinding moeite te hebben met de stap naar de markt. Ik heb al gauw contact gezocht met Eize en werd direct enthousiast om hier samen met Eize en Geert van Ek, die actief is in de windsector, de schouders onder te zetten en dit keer zélf onderdeel uit te maken van het team. De klik was er direct.”
Eize: “Dat klopt. En die klik is er vandaag de dag nog steeds. Het respect voor elkaar is er en als er iets moet gebeuren, stapt altijd de juiste persoon naar voren. Ik zeg altijd: als dit lukt, is dit het succes van de groep.”
Elzo: “We zijn direct begonnen met ons concept te toetsen aan de markt. Gingen op bezoek bij windturbinebouwers. Het werd ons gauw duidelijk dat zij qua innovatie in een andere hoek zaten te denken dan wij. Voor hen was meer windenergie een kwestie van grotere turbines en grotere parken. En toen kwamen wij met het idee om het anders te doen, complexer ook. Dat was lastig. We zaten op een ander spoor en werden niet direct met applaus ontvangen. Maar men was wél enthousiast en geïntrigeerd. Al met al voelden deze bezoeken als een aanmoediging voor ons consortium.
We bedachten de naam ‘Albatrozz’, er kwam een logo en een video. Zo zijn we naar de WindDays 2019 gegaan. Op dit tweedaagse event in Rotterdam kwam de hele windsector samen, waaronder windparkeigenaren, turbinebouwers, ontwikkelaars, investeerders en overheden. We stonden daar als Willie Wortels in de start-up area. Maar er gebeurde die dag wél wat! We wisten de juiste connecties te leggen en men werd heel enthousiast.
In de weken erna kwamen we in gesprek met leidende windturbine bouwers. Eigenlijk zei de markt: “Very interesting, but show us… Bewijs het maar eens in een weiland.” Zo kwamen we op het spoor van een pilot. We hebben toen veel tijd gestoken in het formuleren van de pilot, omdat we zeker wilden weten dat hetgeen we zouden testen als representatief zou worden gezien. Via onze connecties kwamen we in contact met een windpark eigenaar die bereid was een locatie voor onze pilot beschikbaar te stellen. We gingen voor ons gevoel als een speer, hadden financiering in zicht, maar toen kwam corona. Alle investeerders trapten direct op de rem.”
Eize: “Dat was een domper. Maar corona kon ons niet tegenhouden en bleek achteraf ‘a blessing in disguise’. We hebben die periode benut om complexe simulaties uit te voeren. Dat is goed geweest, want daaruit bleek dat het roterende deel wat we voor ogen hadden, moeilijk aan de veiligheidseisen zou voldoen. We hebben toen de doorontwikkeling gemaakt naar oscillerende onderdelen. Deze bleken veiliger, maar wegen bovenal een stuk minder en kosten minder energie. Het principe bleef overeind, maar in technische zin is het ontwerp toen volledig over de kop gegaan.”
Elzo: “Ja, die periode is achteraf gezien niet verkeerd geweest. Door het beperkte budget werden we creatief en hebben we het maximale eruit gehaald.”
Eize: “Het Albatrozz principe is geschikt voor toepassing bij lage windsnelheden. Bij windkracht vijf of meer doet een gewone windturbine het prima, maar bij een lagere windsnelheid schakelt de turbine uit. Het probleem is echter dat het in 80% tot 90% van de tijd windkracht vijf of minder waait en reguliere windturbines relatief slecht functioneren.”
Elzo: “Klopt. Door klimaatveranderingen neemt de windsnelheid af. Dat zien we overal ter wereld. Dit verschijnsel wordt Global Terrestrial Stilling genoemd. De opbrengsten van windparken liggen hierdoor gemiddeld 10 – 16% lager dan begroot. Dat is één. Het tweede punt is congestie. Ofwel: heel veel produceren op het moment dat er al heel veel is. Op het moment dat er volop wind staat, produceren reguliere windmolens veel energie. Maar die energie kan niet worden opgeslagen, omdat het net al vol zit. Dat is ook de reden waarom nieuwe zonneparken niet kunnen worden aangesloten. Het congestieprobleem heeft Albatrozz niet. Sterker nog, wij leveren energie bij lage windsnelheden, als andere partijen dat niet kunnen. Pas op het moment dat er heel weinig productie is, gaan wij produceren. Onze windmolen draait dus eerder en vaker. Windkracht één voel je niet. Toch leveren wij dan energie. Op dat moment springen wij letterlijk in op een gat in de markt.”
Eize: “Als ik daar nog één aan toe mag voegen: ‘duurzaamheid’. Met de Albatrozz technologie ‘repoweren’ we bestaande windmolens door er nieuwe wieken aan te bevestigen en worden ze niet afgeschreven na tien jaar. Ik denk dat Rabobank daar ook wel voor is gevallen.”
Elzo: “Een succesvolle pilot! We hebben een locatie en een windturbine waarmee we kunnen testen. Er zijn modificaties uitgevoerd op de wieken en die worden nu gecheckt op veiligheidseisen. Nog voor de zomer monteren we de gemodificeerde wieken op de turbine en dan gaan we vier seizoenen testen. Onze windmolen staat pal naast eenzelfde turbine met reguliere wieken. Ideaal, want zo verzamelen we data over de performance van beide windmolens onder exact dezelfde omstandigheden. Als de resultaten goed lijken beginnen we in pilotvorm met het retrofitten van bestaande turbines en misschien ook wel de Albatrozz technologie op nieuwe turbines.
In de tussentijd nemen we marktpartijen mee in de ontwikkelingen die we doormaken. Zo hadden we onlangs nog een bijeenkomst met de industrie, met partijen als Siemens, Gamesa, Eneco, Pure Energie, RWE en vertegenwoordigers van het Ministerie van EZK en RVO. Je ziet dat een grote groep geïnformeerd wil worden en onbaatzuchtig meedenkt, dat is mooi om te zien. Ook zijn we actief op LinkedIn. Alles om het vuurtje warm te houden.”
Eize: “Tegen onderzoekers die willen valoriseren zou ik willen zeggen: Zoek hulp! Zoek iemand die jou begeleidt met kennis van zaken. Geen wetenschapper, maar iemand met inzicht in de markt, die weet wat erbij komt kijken. De stap naar de markt, daar moet je ons wetenschappers bij helpen, anders gaat het hem veelal niet worden. Dat kan Business Generator Groningen doen of een ondernemer die dat kunstje vaker heeft gedaan. Een toponderzoeker is niet per definitie een topvalorisator. Vaak niet zelfs en dat moeten we ook niet proberen te bewerkstelligen.”
Eize: “Het is toch een beetje een jongensdroom om eerlijk te zijn. Ik ben Hoofd van de Opleiding Energie en Duurzaamheid. Als ik aan de studenten vraag waarom ze de opleiding zijn gaan doen, krijg ik als reactie: “omdat we de wereld een stukje beter willen maken.” Daar krijg ik kippenvel van. Het is een hele diepe motivatie en die heb ik ook. Het is fantastisch om hetgeen ik heb bedacht terug te zien. En daarnaast ben ik gewoon bloednieuwsgierig. Dat drijft mij enorm.”
Enthousiast geworden van dit verhaal? Stem Albatrozz dan naar de Rabobank Duurzame Innovatieprijs! Stemmen kan tot en met zondag 15 mei.
Meer informatie over Albatrozz
Jouw onderzoek ook naar de markt brengen? Neem dan contact op met één van onze Business Developers. Zij denken graag met je mee over de mogelijkheden om impact te maken met jouw onderzoek.
“Tegen onderzoekers die willen valoriseren zou ik willen zeggen: Zoek hulp! Een toponderzoeker is niet per definitie een topvalorisator. Vaak niet zelfs en dat moeten we ook niet proberen te bewerkstelligen.”
Doe de quickscan door je gegevens hieronder in te vullen.
